نقد فیلم چهر ه های پنهان / hidden figures

چهره های پنهان درباره زندگی سه زن سیاه پوست از دانشمندان و محاسبگران ناسا در پروژه فضایی در دوران مسابقه فضایی بین روسیه و آمریکا در دهه های میانی قرن بیستم است که بر اساس کتابی به همین نام درباره سرگذشت سه زن که رنج ها و تلاش ها و مشکلات آنها را برای رسیدن به هدفشان شرح می دهد ساخته شده است. تئودور ملفی داستانی بیوگرافیک را دستمایه بیان بسیاری از رنج های بخشی از جامعه آمریکا قرار داده که همچنان برخی از آنان به حقوق انسانی خود دست نیافته اند. سه زن در دو وجه داستان زندگیشان در فیلم بررسی می شود. از وجه زن بودن که می باید در محیط شغلی با کار و تلاش بیشتر نسبت به دیگران حقوق کمتری دریافت کنند و در برابر فشارها و تحقیرها و بی توجهی ها برای رسیدن به خواسته هایشان بیشتر از دیگران تلاش کنند و سیاه پوست بودنشان، که دلیلی بر جدا سازی آنها از دیگران شده تا جایی که در چند نمای طنز کاترین گوبل مجبور است هر روز برای دستشویی رفتن به خاطر نبودن توالت برای سیاه پوست ها فاصله ایی 800 متری را طی کند تا بتواند کاری ساده و روزمره را انجام دهد. در این شرایط او که بیشتر از دیگران تلاش می کند همچنان مورد تحقیر قرار می گیرد و وقتی برای خوردن قهوه می رود دیگران به گونه ایی او را نگاه می کنند انگار از جهانی دیگر آمده یا کاری عجیب انجام داده، او قصد دارد به کار و تلاش برای رسیدن به آرزوهایش ادامه دهد. چهره های پنهان در بیشتر نماهایی که مربوط به محیط کار است به خوبی توانسته این تفاوت و تبعیض را به شکلی عالی نشان دهد. این اتفاق را مثلا در زمان هایی که کاترین مجبور است به شکلی کمدی فاصله بین دو ساختمان را بدود یا وقتی می خواهد قهوه بخورد یا زمانی که دوستانش به خاطر سیاه پوست بودن قادر به گرفتن شغل های مهندسی و سرپرستی نیستند به تصویر بکشد.

هر چند برخی اتفاقات فیلم مربوط به دهه 60 است و زمان وقایع فیلم مربوط به دهه 50، ملفی با در آمیختن این وقایع سعی کرده داستانش روایتی از درد ها و رنج های بخشی از جامعه آمریکا حتی در محیطی مانند ناسا که علمی است را به تصویر بکشد و البته به خوبی توانسته فیلمی درباره جداسازی نژادی و تبعیض حقوق آنها را با لحنی آرام بسازد.

چهره های پنهان درباره رسیدن به آرزوها بدون خسته شدن و بی وقفه برای رسیدن به خواسته ها در هر شرایطی تلاش کردن است و این را سه زن که در بدترین شرایط و تبعیض ها در حال زندگی هستند به نمایش می گذارند. فیلمنامه در بخش های که مربوط به محیط کاری زنان است به خوبی چالش و رنج های آنان را در موقعیت های مختلفی به نمایش گذاشته و شخصیت پردازی دقیقی از سه زن اصلی داستان دارد. اما در محیط خانه نتوانسته به همان قدرت روایتی عالی درباره مشکلات زنانی که هم مادر هستند و هم شاغل و می باید در دو محیط بیرون و خانه کار کنند را به تصویر بکشد. خلق موقعیت هایی کمدی که بیشتر از آنکه خنده دار باشد ناراحت کننده هستند مانند دویدن های کاترین برای رفتن به دستشویی یا دزدیدن کتاب توسط دوروتی چون اجازه مطالعه برخی کتاب هایی که سفید پوستان می خوانند را ندارد و شکایت ماری به دادگاه برای درس خواندن در دانشگاه برای رشته مهندسی همراه سفید پوستان راوی مشکلاتی است که سیاه پوستان در بخشی از تاریخ آمریکا متحمل شدند. با اینکه فیلم بر اساس واقعیت است اما مانند تمام فیلمهایی از این دست دچار برخی دست کاری هایی از نظر تاریخی شده و برخی اتفاقات از نظر زمانی را کارگردان و نویسنده پس و پیش کرده اند و البته توانسته اند از نطر فضای داستانی آنها را به خوبی با هم تلفیق کنند. فیلم سرشار از لحظاتی دراماتیک است که به خوبی می تواند مخاطب را هیجان زده کند مانند زمانی که ال هاریسون تابلوی دستشویی رنگین پوستان را پایین می آورد یا زمانی که کاترین مامور پیدا کردن مکان فرود فضاپیما می شود و صحنه هایی از دین دست در فیلم بسیار است و ملفی به خوبی از تمام این لحظات استفاده کرده و می تواند بر مخاطبش تاثیر بگذارد.

فیلم با صحنه ایی از سه زن که کنار یک جاده با ماشینی خراب شده ایستاده اند شروع می شود وقتی پلیس را می بینند نگران می شوند و از همان ابتدا مشخص است داستان درباره مشکلات رنگین پوستان است. چهرهای پنهان درباره فصل تازه ایی از تلاش های احقاق حقوق جنسی و نژادی در میانه قرن بیستم و تسلط انحصاری مردان بر اکثر مشاغل مهم است. مثلا در فضایی که کاترین مشغول به کار است تنها دو زن که یکی را می شود منشی آقای آل تصور کرد کار می کنند و تمام صندلی های اتاق را آقایون گرفته اند و یا زمانی که وارد اتاق گفتگوی محرمانه درباره مسیر پرواز سفینه می شود کاترین تنها زنی است که در میان مردان نشسته است. ملفی با نماهایی که بیشتر محیط در اختیار مردان است و تنها زنی را که می توان دید کاترین است به خوبی این تبعیض جنیستی در فرصت های برابر برای به دست آوردن شغل را به تصویر می کشد. و سه زن که هر کدام در تلاش هستند در بخش مهمی از ناسا شروع به کار کنند با تلاش تمام این معادلات را بر هم می زنند. تلاش و سرسختی کاترین است که آل را مجاب می کند او را در گروه نگه دارد و برای بهتر کردن شرایط تغییراتی جدی در محیط کاری می دهد. چهرهای پنهان به شکلی عالی توانسته خشونت فیزیکی محیط کار و نابرابری جنسیتی و تبعیض را با خلق صحنه هایی حقیقی به تصویر بکشد. مثل زمانی که کاترین مجبور است به شکلی طاقت فرسا برای انجام کاری معمولی و ساده فاصله مکانی زیادی را بدود و در این کار نوعی اجبار است که از جامعه تا محیط کار می باید آن را رعایت کند.

تئودور ملفی برای فیلمش جمعی از بازیگران مطرح را انتخاب کرده و تاراجی پی. هنسون و اوکتاویا اسپنسر در کنار جنل مونی که در فیلم تحسین شده مهتاب نیز نقشی ایفا کرده به خوبی شخصیت زنانی پر تلاش و مستقل را به نمایش گذاشته اند و کوین کاستنر نیز در ادامه تجربه بازیگریش نقش آل را با صلابت بازی کرده است. چهر های پنهان درباره تلاش و استقامت و خسته نشدن در برابر مشکلات برای رسیدن به آرزوها در زمانه ایی است که شخصیت های اصلی تحت بیشترین تبعیض های نژادی و جنسیتی در جامعه و محیط کار بودند. شرایطی که تحت فشار یک سیستم نا عادلانه آنها را وادار به چهره هایی در سایه می کرد و هر سه زن به خوبی با سرسختی و پشتکار خود را از سایه بیرون آورده و به عنوان شخصیت هایی تاثیر گذار و ماندگار نام خود را در تاریخ ثبت کردند.

کارگردان: تئودور ملفی، فیلمنامه: تئودور ملفی، آلیسون شرودر، مدیر فیلمبرداری: مندی واکر، تدوین: پیتر تشنر، موسیقی: هانس زیمر، فارل ویلیامز، بنجامین والفیش، بازیگران: تاراجی پی. هنسون(کاترین گوبل جانسون)، اوکتاویا اسپنسر(دوروتی وان)، جنل مونی(ماری جکسون)، کوین کاستنر(آل هریسون)، کریستن دانست(ویوین میچل)، محصول: آمریکا، 127 دقیقه.

نویسنده : سامان پارسی